حلالهای شیمیایی نقش ویژهای در صنعت و مواد اولیه رنگ و رزین دارند. بهبود کیفیت، کارایی و ویژگیهای فنی محصول، از جمله مزایای استفاده و خرید حلال شیمیایی میباشد. حلالها موادی هستند که برای حل کردن یا رقیق کردن اجزای تشکیلدهنده رنگها و رزینها استفاده میشوند. انتخاب صحیح حلال، تاثیر مستقیم بر سرعت خشک شدن، قدرت پوششدهی، چسبندگی و حتی دوام رنگ یا رزین دارد. حلالها موادی با قابلیت تبخیر بالا بوده که اجزای رنگ یا رزین را در خود حل میکنند. در نتیجه محصول نهایی برای استفاده آماده شده و بهترین کیفیت را خواهد داشت. مهمترین دلایل استفاده و کاربرد حلالهای شیمیایی در صنعت رنگ و رزین شامل بهبود براقیت و ظاهر سطح، سهولت در اعمال پوشش بر سطوح مختلف، کنترل زمان خشک شدن و … میباشند.
انواع حلال شیمیایی باکیفیت را در شرکت ویراتیس به صورت عمده خرید نمایید.
حلال چیست و انواع حلالها
حلال شیمیایی (Chemical Solvent) مادهای است که میتواند سایر مواد (معمولاً جامد، مایع یا گاز) را در خود حل کند. نتیجه این حل شدن مواد، ایجاد یک محلول یکنواخت بوده بدون اینکه ترکیب شیمیایی آن حلشوندهها تغییری داشته باشد. اما کاربرد حلالهای شیمیایی در تولید و صنعت چه بوده و چرا استفاده میشود؟
- کاهش غلظت مواد برای سهولت کاربرد
- تسهیل در واکنشهای شیمیایی
- استخراج ترکیبات خاص از مخلوطها
- پاکسازی سطوح و تجهیزات
- انتقال گرما و مواد در فرآیندهای صنعتی
حلالها بر اساس ویژگیهای مختلف مانند قطبیت، منشاء و کاربرد انواع متفاوتی دارند:
| نوع حلال | زیرمجموعه / ویژگیها | مثالها | کاربردها |
|---|---|---|---|
| بر اساس قطبیت: | |||
| حلالهای قطبی | دارای بار جزئی مثبت و منفی | آب، متانول، استون، اتانول | انحلال ترکیبات یونی و قطبی، داروسازی، رنگها |
| حلالهای غیرقطبی | بدون بار الکتریکی، ساختار ساده | بنزن، تولوئن، هگزان | حل چربیها، واکس، پلاستیک، صنایع پتروشیمی |
| بر اساس منشأ: | |||
| حلالهای آلی | پایه کربنی، معمولاً فرار | استون، زایلن، اتر، کلروفرم | رنگسازی، چسب، رزین، پاککننده صنعتی |
| حلالهای معدنی | بدون ساختار کربنی، اغلب یونی | آب، آمونیاک، اسیدها | محیط واکنشهای شیمیایی، صنایع پایه |
| بر اساس فرّاریت: | |||
| حلالهای فرار | نقطه جوش پایین، تبخیر سریع | استون، اتر، متیل استات | رنگهای اسپری، چسب فوری، لاک ناخن |
| حلالهای سنگین | جوش بالا، تبخیر کند | DMSO، دیاتیلنگلایکول | داروسازی، فرمولاسیون پایدار، آزمایشگاهها |
| بر اساس ساختار: | |||
| حلالهای هیدروکربنی | حاوی فقط C و H | نفتا، بنزین، تولوئن | رقیقکننده رنگ، سوخت، گریسزدایی |
| حلالهای اکسیژنه | حاوی اکسیژن (الکل، کتون، استر) | اتانول، استون، بوتیل استات | داروسازی، رنگ، جوهر، لوازم آرایش |
| حلالهای کلردار | حاوی اتمهای کلر، سمی و قوی | کلروفرم، دیکلرواتان | تمیزکاری صنعتی، چربیزدایی فلزات |
حلالهای آلی به طور معمول بوی تندی داشته و باید در محیطهای صنعتی با تهویه مناسب استفاده شوند. حلالهای معدنی مانند آب ایمنتر هستند اما کاربردهای تخصصی دارند. و حلالهای اکسیژنه نیز نسبت به هیدروکربنیها پایدارتر و سازگارتر با محیط زیست میباشند.
انواع حلالهای مورد استفاده در تولید رنگ و رزین
حلالهای آلی، حلالهای اکسیژنه (اکسیژندار) و حلالهای کلردار از حلالهای شیمیایی بوده که در مواد اولیه رنگ و رزین استفاده شده و کاربرد دارند. محصول بوتیل گلایکول، محصول فنول، محصول متیلن کلراید و … از جمله حلالهای شیمیایی مورد استفاده در صنعت رنگ و رزین میباشند که در شرکت ویراتیس موجود بوده و قابل خرید به صورت عمده خواهند بود. انتخاب حلال بر خواص رنگ و رزین تاثیر بسزایی داشته و به همین علت باید کیفیت بالایی داشته باشد. گریدهای صنعتی این محصولات باید دارای تاییدیههای معتبر بوده تا کاربرد حلالهای شیمیایی سودآور باشد. انواع حلالهای مورد استفاده در تولید رنگ و رزین کمک به پیشرفت کسب و کار و صنعتهای تولیدی مینمایند.
تأثیر انتخاب حلال بر خواص رنگ و رزین
انتخاب نوع و مقدار حلال بر موارد زیر تأثیر مستقیم دارد:
- سرعت خشک شدن: حلالهای سبکتر مثل استون تبخیر سریعتری دارند.
- پوششدهی سطح: حلال مناسب باعث پخش یکنواخت رنگدانهها روی سطح میشود.
- دوام و چسبندگی: حلالهای با تبخیر کنترلشده باعث میشوند رزین بهتر به سطح بچسبد.
- بو و ایمنی کاربری: برخی حلالها بوی تند یا سمیت بالا دارند که باید در محیطهای صنعتی با تهویه مناسب استفاده شوند.
حلالها یکی از مهمترین اجزای تشکیل دهنده رنگها و پوششهای صنعتی میباشند. این مواد شیمیایی نه تنها در حل کردن رزینها و رنگدانهها نقش دارند، بلکه تاثیر مستقیمی بر ویسکوزیته، براقیت، سرعت خشک شدن و نحوهی اعمال رنگ دارند. مقالهی “حلالها در رنگسازی: از حل کردن تا براق کردن!” در سایت Growel حلالها را به ۵ دستهی اصلی تقسیم میکند:
- هیدروکربنیها (آروماتیک و آلیفاتیک)
- الکلها
- کتونها
- استرها
- گلیکولاترها
هر گروه ویژگیهای خاص خود را داشته و بر اساس نوع رنگ یا رزین، یکی یا ترکیبی از آنها استفاده میشود.
انتخاب صحیح حلال باعث میشود:
- رنگ بهدرستی روی سطح پخش شود
- ویسکوزیته مناسب حاصل شود
- خشک شدن یکنواخت انجام شود
- ظاهر سطح نهایی (براق یا مات) مطلوب باشد
امروزه شرکتها در تلاش هستند تا از حلالهایی با ترکیبات آلی فرار پایین (Low VOC) استفاده کرده و کمترین آسیب را به محیط زیست وارد نمایند.
نکات ایمنی در استفاده از حلالها
بسیاری از حلالهای شیمیایی خاصیت اشتعالپذیری، سمیت و یا تبخیر بالایی دارند. در صورت عدم رعایت نکات ایمنی حین کار با مواد صنعتی، میتوانند باعث بروز آسیبهای جدی به سلامت افراد و محیط زیست شوند. آشنایی با خطرات و رعایت اصول ایمنی، برای هر فرد شاغل در صنایع شیمیایی، رنگسازی، داروسازی و آزمایشگاهی ضروری است. استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE)، تهویه مناسب محیط کار، نگهداری اصولی حلالها در ظروف دربسته، مقاوم و دارای برچسب مشخصات، نگهداری حلال دور از نور مستقیم خورشید، گرما و جرقه و دوری از منابع اشتعال، پرهیز از تماس مستقیم با پوست و چشم، آشنایی با برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) و در آخر دفع صحیح زبالههای شیمیایی از مواردی میباشند که باید در جهت حفظ سلامت افراد و کمک به حفظ محیط زیست انجام شوند.
انواع رزین و کاربرد رزینها را در “تفاوت انواع رزینها و کاربرد هرکدام در صنایع مختلف” بیشتر بشناسید.
