بوتیل گلایکول (Butyl Glycol) را با نام شیمیایی 2-بوتوکسی‌اتانول (2-Butoxyethanol) نیز می‌شناسند. این ماده یک حلال آلی بی‌رنگ با بویی ملایم است که قابلیت انحلال بالا در آب و روغن دارد. این ویژگی باعث شده تا در حل کردن ترکیبات مختلف بسیار موثر عمل کرده و به عنوان یک حلال چند منظوره در تولید مواد صنعتی، رنگ‌ها، شوینده‌ها و فرآیندهای شیمیایی استفاده شود. فرمول شیمیایی ماده بوتیل گلایکول C₆H₁₄O₂ می‌باشد. برای خرید محصول اولیه شیمیایی بوتیل گلایکول به صورت عمده می‌توانید با همکاران ما در شرکت ویراتیس در ارتباط بوده و تمامی راهنمایی‌های مورد نیاز را دریافت نمایید.
خرید محصول بوتیل گلایکول به صورت عمده در شرکت ویراتیس
لیست ویژگی‌ها و خواص بوتیل گلایکول
بوتیل گلایکول فعالیت شیمیایی به نسبت متوسطی داشته و به عنوان ترکیبی پایدار شناخته می‌شود. اما این ماده می‌تواند در دمای بالا یا در حضور مواد اکسیدکننده قوی وارد واکنش شود. این محصول دارای گروه هیدروکسیل (–OH) بوده یعنی دارای خاصیت آب‌دوستی می‌باشد. به همین علت امکان واکنش با اسیدها یا ایزوسیانات‌ها را دارد. علاوه بر این ساختار آمفی فیلیک نیز داشته و دارای بخش آب‌دوست و چربی‌دوست به صورت همزمان می‌باشد. این خواص شیمیایی مهم، بوتیل گلایکل را به حلال مناسبی برای ترکیبات آلی و معدنی تبدیل کرده است.
| ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی بوتیل گلایکل | شرح |
|---|---|
| نام شیمیایی | 2-بوتوکسی‌اتانول (2-Butoxyethanol) |
| فرمول شیمیایی | C₆H₁₄O₂ یا C₄H₉OC₂H₄OH |
| جرم مولکولی | 118.17 گرم بر مول |
| شماره CAS | 111-76-2 |
| شکل ظاهری | مایع شفاف، بی‌رنگ |
| بو | ملایم و شیرین (شبیه اتر) |
| نقطه ذوب | -77 درجه سانتی‌گراد |
| نقطه جوش | حدود 171 درجه سانتی‌گراد |
| نقطه اشتعال (Flash Point) | حدود 60 درجه سانتی‌گراد |
| چگالی (در دمای 20 درجه سانتی‌گراد) | 0.901 گرم بر سانتی‌متر مکعب |
| ضریب شکست | 1.419–1.421 |
| ویسکوزیته | حدود 3.3 mPa·s در دمای 20 درجه سانتی‌گراد |
| فشار بخار (در دمای 20 درجه) | حدود 0.8 mmHg |
| حلالیت در آب | کاملاً محلول |
| حلالیت در حلال‌های آلی | محلول در اتانول، استون، اتر و اکثر حلال‌های آلی |
| pH محلول آبی | خنثی تا کمی اسیدی (حدود 6) |
| نقطه خود اشتعالی (Autoignition) | حدود 230 درجه سانتی‌گراد |
کاربرد بوتیل گلیکول
یکی از اصلی‌ترین کاربردهای بوتیل گلایکول در صنعت، مربوط به صنعت لاستیک سازی می‌باشد. در صنعت تولید لاستیک، بوتیل گلایکول به‌عنوان عامل کوپلاسیون برای افزایش سازگاری اجزای فرمولاسیون استفاده می‌شود. همچنین این ماده شیمیایی به پراکنده‌سازی یکنواخت افزودنی‌هایی مانند نرم‌کننده‌ها و یا رنگدانه‌ها کمک کرده و موجب افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش ویسکوزیته ترکیبات اولیه خواهد شد. از دیگر موارد استفاده از بوتیل گلایکول به‌عنوان حلال برای رزین‌ها و پلیمرها در مراحل مختلف تولید لاستیک می‌باشد. برای خرید بوتیل گلایکل و سایر مواد اولیه لاستیک (تایر) به صورت عمده با ما در ویراتیس در ارتباط باشید.
به دلیل حلال بودن در رنگ‌های پایه آب و پایه حلال از بوتیل گلایکول در مواد اولیه رنگ و رزین و صنعت رنگ و پوشش‌ها نیز استفاده می‌شود. زیرا این محصول موجب افزایش پخش‌پذیری رنگدانه‌ها شده و کمک به افزایش زمان خشک شدن و بهبود چسبندگی به سطوح می‌کند. در ساخت شوینده‌های صنعتی و خانگی برای حل چربی و روغن، استفاده به عنوان ماده ضدخوردگی یا حلال در فرمولاسیون‌های خاص و مهم در استخراج و تصفیه نفت، کمک به پایداری جوهر در صنعت چاپ و جوهر سازی و استفاده در فرمولاسیون‌ها به‌عنوان حلال کمک فرموله برای حل ترکیبات فعال، از دیگر موارد مهم کاربرد بوتیل گلیکول در صنایع می‌باشد.
جایگزین بوتیل گلیکول در صنعت
محصول شیمیایی بوتیل گلایکول (Butyl Glycol یا 2-بوتوکسی‌اتانول) دارای مزایا و معایبی می‌باشد. به همین علت بسته به نوع کاربرد در رنگ‌ها، شوینده‌ها، یا فرآیندهای صنعتی می‌تواند جایگزین‌هایی داشته باشد. انتخاب جایگزین مناسب به عواملی مانند میزان حلالیت، سمیت، قیمت، نقطه جوش و سازگاری با محیط زیست بستگی دارد. در ادامه لیستی از مزایا و معایب این محصول و جایگزین‌های بوتیل گلایکول آورده شده است:
| مزایای بوتیل گلایکول | معایب بوتیل گلایکول |
|---|---|
| قدرت حلالیت بالا برای ترکیبات قطبی و غیرقطبی | سمیت متوسط؛ تحریک‌کننده پوست، چشم و سیستم تنفسی |
| قابلیت انحلال در آب و روغن (آمفی‌فیلیک) | قابلیت جذب از طریق پوست و ریه؛ خطرات برای سلامتی |
| کاهش ویسکوزیته محلول‌ها | نقطه اشتعال نسبتاً پایین (~60°C) → خطر اشتعال |
| تبخیر آهسته → کنترل بهتر در کاربردهای صنعتی | احتمال آسیب‌های مزمن در تماس بلندمدت (کبد، کلیه) |
| افزایش زمان باز بودن رنگ (open time) | نیاز به رعایت دقیق استانداردهای ایمنی (ماسک، دستکش، تهویه) |
| پایدار در برابر حرارت و واکنش‌های شیمیایی | تأثیرات زیست‌محیطی در صورت رهاسازی بدون تصفیه |
| قیمت مناسب و در دسترس بودن جهانی | محدودیت استفاده در صنایع غذایی و آرایشی در برخی کشورها |
با توجه به مزایا و معایب آورده شده در مورد ماده شیمیایی بوتیل گلیکول و کاربرد گسترده این محصول در رنگ، لاستیک، شوینده، نفت، جوهر و… مواد شیمیایی زیر نیز می‌توانند جایگزین این محصول باشند:
- دی پروپیلن گلایکول مونومتیل اتر (DPM): تبخیر آهسته و ایمن، مناسب برای رنگ و پوشش با سمیت پایین
- دی اتیلن گلایکول مونوبوتیل اتر (DEGBE): عملکرد مشابه با سمیت کمتر، مناسب برای رنگ و جوهر با سمیت پایین
- پروپیلن گلایکول مونومتیل اتر (PM یا PnB): زیست‌سازگار، مناسب برای شوینده و چاپ با سمیت بسیار پایین
- ایزوپارافین‌ها (Isoparaffins): بی‌بو و غیرسمی، مناسب برای شوینده و آرایشی با سمیت بسیار پایین
- ترپن‌های طبیعی (مانند d-Limonene): تجدیدپذیر و دوستدار محیط زیست، مناسب برای شوینده زیستی با سمیت طبیعی
بوتیل گلیکول برای پوست و نکات ایمنی در استفاده از بوتیل گلایکول
بوتیل گلیکول اگر چه در بسیاری از محصولات صنعتی و پاک‌کننده‌ها استفاده می‌شود، اما تماس مستقیم آن با پوست می‌تواند مضر باشد. به همین علت باید نکات ایمنی در هنگام استفاده و کار با این محصول رعایت شود. چرا که این ماده می‌تواند اثرات مضری بر سلامت انسان و محیط زیست داشته باشد. پیش از هر چیز، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی از جمله دستکش مقاوم شیمیایی، عینک ایمنی، لباس کار مناسب و ماسک فیلتردار ضروری می‌باشند. تهویه کافی باید در محیط انجام گرفته تا تنفس افراد دچار مشکل نشود. بوتیل گلایکول باید در ظروف دربسته و مقاوم در محیطی خنک، خشک و دور از منابع حرارتی نگهداری شود.
در صورت تماس ماده شیمیایی با پوست یا چشم، سریعا محل تماس را با مقدار زیادی آب بشویید و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید. استنشاق بخارات این ماده ممکن است منجر به سردرد، تهوع یا تحریک مجاری تنفسی شود و بلع آن نیز می‌تواند خطرناک باشد. در چنین شرایطی، فرد آسیب‌دیده باید به فضایی باز و دور از هر گونه ماده شیمیایی انتقال یافته و تمامی مراقبت‌های اولیه انجام بگیرد. برای کمک به حفظ محیط زیست و طبیعت، ضایعات آزمایشگاهی و کارخانه‌ای بوتیل گلایکول نباید در فاضلاب‌های شهری و یا طبیعت رها شوند.
با توجه به اطلاعات داده شده در سایت جهانی و معتبر “PubChem/ پایگاه داده شیمیایی ملی ایالات متحده” و در صفحه “Ethylene Glycol Monobutyl Ether ” سمیت و ایمنی مورد نیاز برای محصول بوتیل گلیکول به صورت زیر است:
2-بوتوکسی‌اتانول (Ethylene Glycol Monobutyl Ether) یک مایع شفاف و بی‌رنگ با بوی ملایم اتر مانند است که در طیف وسیعی از کاربردهای صنعتی و مصرفی به‌عنوان حلال مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده دارای توانایی بالایی در حل کردن چربی‌ها و روغن‌ها است و به‌همین دلیل در رنگ‌های امولسیونی، شوینده‌های صنعتی، جوهرهای چاپ و فرآیندهای پتروشیمی به کار می‌رود. با این حال، این ترکیب از طریق پوست، تنفس یا بلع می‌تواند وارد بدن شده و آثار سمی بر سیستم‌های خونی، کلیوی و کبدی بر جای گذارد. رعایت اقدامات ایمنی از جمله استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و تهویه مناسب در هنگام کار با این ماده به‌شدت توصیه می‌شود.
- سمیت حاد خوراکی (LD₅₀): 470 میلی‌گرم بر کیلوگرم در موش صحرایی
- سمیت استنشاقی (LC₅₀): 450 ppm در موش صحرایی (4 ساعت)
- اثرات بهداشتی: ممکن است باعث تحریک چشم، پوست و دستگاه تنفسی شود. تماس طولانی‌مدت می‌تواند به آسیب‌های کبدی و کلیوی منجر شود.
- طبقه‌بندی GHS: خطرناک (Danger)
- نقاط اشتعال و احتراق: نقطه اشتعال 67°C؛ دمای خوداشتعالی 245°C
در هنگام خرید محصولات شیمیایی و ماده بوتیل گلایکول به صورت عمده در شرکت ویراتیس تمامی توصیه‌های ضروری و مورد نیاز به شما داده خواهد شد. همکاران متخصص ما از لحظه اول تا هنگام ارسال به شما مشاوره داده و همچنین تمام اقدامات پیشگیرانه در هنگام ارسال و بسته‌بندی انجام میگیرد. برای اطلاعات بیشتر با شماره تماس 02188107605 با ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول در مورد بوتیل گلیکول چیست و کاربردها در صنعت
- آیا بوتیل گلایکول سمی است؟
در دوز بالا یا در تماس طولانی مدت می‌تواند اثرات سمی داشته باشد؛ لذا رعایت اصول ایمنی الزامی است.
- آیا بوتیل گلایکول در شوینده‌های خانگی هم استفاده می‌شود؟
در پاک‌کننده‌های چندمنظوره و شیشه‌پاک‌کن‌ها معمولاً بوتیل گلایکول به کار می‌رود.
- آیا بوتیل گلایکول قابل تجزیه زیستی است؟
می‌توان گفت بله، اما تجزیه این محصول در محیط زیست نیاز به زمان دارد، بنابراین باید از تخلیه مستقیم آن در طبیعت اجتناب شود.
